Dag van de Moedertaal
Waar kun je het beter over hebben op de Dag van de Moedertaal dan over de vertalers, hertalers, van musicals. Twee van Nederlands grootste zijn toch zonder meer Martine Bijl, ja die van u moet de groeten van HAK hebben, en Seth Gaaikema, helaas recentelijk overleden.
Ik had ook graag over Annie M.G. Schmidt willen hebben maar zij is geen vertaler geweest, zij werd gevraagd om een Franse musical te vertalen maar dat weigerde ze. “Zolang ik zelf barstensvol ideeën zit ga ik niet een musical vertalen”, maar ze werd wel uitgedaagd hierdoor en diezelfde dag is ze samen met Harrie Bannink begonnen aan de eerste oorspronkelijke Nederlandse musical “Heerlijk duurt het langst”. We schrijven het jaar 1965.
Martine Bijl heeft al heel wat vertalingen op haar naam staan
Denk aan, Aida, Tarzan, Wicked en vergeet niet Billy Elliot waarvoor ze een Johnny Kraaijkamp Musical Award kreeg dit jaar. Dit was niet haar eerste prijs voor een vertaling en zal zeker niet haar laatste zijn.
Martine Bijl staat er om bekend dat haar vertalingen geestig, soepel, fris en makkelijk zingbaar zijn. Ze vertaalt niet letterlijk woord voor woord maar houdt rekening met wat het liedje met de tekst wil bereiken. Kijk wat ze deed met dit stukje tekst uit Aida: eerst het origineel van Tim Reece:
Staying in or hitting townwards,/ from the top and working downwards, / I ensure that every stitch is stiched in time. En dat werd zo vertaald door Martine:
Ga je uit of juist cocoonen?/ van je kruin tot aan je schoenen,/ kleed je tiptop picobello/ en piekfijn
Martine vertaalt en bewerkt ook buitenlandse series en tekenfilms, je kunt echt spreken van een typische allrounder als je over Martine Bijl hebt want ze is ook zangeres, schrijfster, presentatrice en cabaretière. In Heel Holland Bakt laat ze zien hoe grappig, meelevend en ironisch ze kan zijn.
Zoals Seth Gaaikema al zei, je bent geen vertaler maar een hertaler.
Als een goede hertaler aan de gang gaat met een buitenlandse tekst dan is het de kunst dat de teksten als nieuw in het Nederlands klinken, alsof de muziek speciaal geschreven is voor de Nederlandse tekst. En kan je dat, dan ben je met recht een taalkunstenaar want onze Moedertaal is geen makkelijke taal.